Để có thể triển khai các kết quả nghiên cứu, việc thành lập các doanh nghiệp công nghệ để thương mại hóa các kết quả này là một việc không thể thiếu. Thành lập các công ty khởi nghiệp do chính nhà khoa học đồng sở hữu với cơ quan nghiên cứu chính là mô hình công ty spin-off (university spin-off company hoặc technology spin-off company) rất phổ biến ở các nước phát triển.

Nhà phát minh được hưởng cổ phần

Khái niệm “university spin-off company” hoặc “academic spin-off company” không mấy phổ biến ở Việt Nam, nhưng rất phổ biến ở các nước phát triển, đặc biệt ở các nước có nền khoa học phát triển, và thậm chí ngay nước láng giềng nhỏ bé của Việt Nam là Singapore.

Công ty công nghệ spin-off được hiểu là các công ty công nghệ triển khai các kết quả nghiên cứu ứng dụng của các nhà khoa học với hình thức đồng sở hữu của cơ sở nghiên cứu và nhà phát minh, và được quản lý độc lập với cơ sở nghiên cứu. Công ty này phát triển và sản xuất sản phẩm từ công nghệ được phát triển bởi nhà nghiên cứu, và bán sản phẩm ra thị trường thông qua các kênh phân phối thích hợp. Hoặc ở quy mô thấp hơn, công ty spin-off có thể là một kênh trung gian để tiếp tục phát triển công nghệ nhằm chuyển giao tới các doanh nghiệp sản xuất lớn hơn.

Hình thức công ty “spin-off” xuất hiện lần đầu tiên ở Vương quốc Anh vào cuối thế kỷ 19. Mô hình này nhanh chóng phát triển ở Mỹ và Anh từ giữa đến cuối thế kỷ 20, với một mốc quan trọng vào năm 1980, với Đạo luật Bayh-Dole được phê duyệt ở Mỹ nhằm luật hóa hoạt động của mô hình công ty này. Từ đây, mô hình này nhanh chóng được phát triển ở nhiều nước như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản,... và trở thành một giải pháp thích hợp cho phép nhà phát minh vừa giữ được tài sản trí tuệ, vừa thu được lợi nhuận từ kinh tế đồng thời cơ sở nghiên cứu cũng được hưởng lợi ích lâu dài.

Để có thể thành lập được các công ty spin-off thì điều đầu tiên (quan trọng nhất) là nhà nghiên cứu tạo ra được kết quả nghiên cứu có tính ứng dụng (cho thị trường) và có khả năng thương mại hóa. Và cơ sở nghiên cứu sẽ hỗ trợ việc thương mại hóa thông qua các quỹ đầu tư khởi nghiệp (các trường đại học lớn trên thế giới đều có ngân quỹ như thế này) và đầu tư cho nhà nghiên cứu nhằm hình thành công ty (tất nhiên bằng sáng chế (patent) sở hữu trí tuệ luôn được đăng ký trước đó để bảo vệ sản phẩm trí tuệ bởi luật pháp).

Điểm quan trọng ở đây là nhà phát minh không phải là người làm thuê cho khoản đầu tư này mà được cùng hưởng cổ phần trong doanh nghiệp (đồng thời là người sáng lập và lãnh đạo mảng kỹ thuật, công nghệ của công ty). Với những công nghệ cần có vốn đầu tư ban đầu lớn mà cơ sở không đủ khả năng đầu tư, họ sẽ kêu gọi đầu tư từ các nguồn đầu tư bên ngoài (quỹ đầu tư, doanh nghiệp,...) để cùng góp vốn. Đây chính là cách Đại học Quốc gia Singapore hỗ trợ PGS. Phan Toàn Thắng cách đây hơn 10 năm để mở công ty dựa trên phát minh tế bào gốc cuống rốn của anh.

Có thể phân biệt công ty “university spin-off” và các doanh nghiệp khởi nghiệp (start-up entrepreneurs) theo bảng so sánh dưới đây:

Từ kinh nghiệm Singapore

Trong khối ASEAN, Singapore tuy là một quốc gia nhỏ chỉ với hai trường đại học nghiên cứu chính (Đại học Quốc gia - NUS, và Đại học Công nghệ Nanyang - NTU), cùng với hệ thống các viện nghiên cứu khoa học và công nghệ thuộc cơ quan nghiên cứu khoa học và công nghệ (A*STAR) là những nơi ươm mầm cho các công ty công nghệ spin-off. Chỉ tính trong năm năm (1998-2003), đã có hơn 70 doanh nghiệp spin-off được thành lập từ các cơ quan này. Với nguồn đầu tư dồi dào từ ngân sách chính phủ cùng với cơ chế thoáng trong thủ tục hành chính, Singapore là một trong những quốc gia năng động nhất châu Á trong việc phát triển mô hình spin-off.

Đặc điểm quan trọng của các công ty spin-off là quy mô khởi đầu nhỏ và vừa với số vốn đầu tư không quá lớn (tất nhiên tùy thuộc từng lĩnh vực cụ thể) và dễ dàng thích ứng với sự thay đổi của thị trường. Giáo sư Xiaogang Peng (Đại học Arkansas, Mỹ) trong bài tổng quan về cơ hội và thách thức đối với mô hình spin-off đã ví mô hình spin-off giống như các con thuyền nhỏ đi trên sóng nước, dễ dàng thích ứng với các con sóng dữ nhờ sự linh động.

Mô hình các công ty spin-off nhỏ và vừa hiện đang được yêu thích và đầu tư mạnh ở nhiều quốc gia châu Âu do khả năng tạo việc làm tốt, tận dụng cơ sở hạ tầng nghiên cứu từ chính các trung tâm nghiên cứu phát triển, nơi được đầu tư cơ sở hạ tầng hiện đại đủ khả năng phục vụ cho cả nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu phát triển, vừa tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao được đào tạo từ đây. Với quy mô nhỏ và vừa, khả năng thu hồi vốn của spin-off nhanh hơn cùng với chi phí thấp hơn cho việc xây dựng cơ sở vật chất cũng như chi phí quản trị.

Bên cạnh đó, các trường đại học lớn hiện nay còn tính đến sự “xung đột” giữa chức năng làm học thuật (của nhà nghiên cứu) và chức năng làm kinh doanh (khi quản lý doanh nghiệp spin-off) nên đều có những văn bản thỏa thuận rất rõ ràng về phân công các nhiệm vụ mà nhà khoa học cần hoàn thành.

Đến câu chuyện Việt Nam

Trở lại với Việt Nam, không thể thừa nhận một thực tế đáng buồn là nền khoa học còn ở mức thấp so với mặt bằng thế giới. Nhưng ở trong bức tranh tối về nền khoa học Việt Nam thì vẫn có một số điểm sáng của một số nhà khoa học có năng lực, có tâm huyết và say mê với nghề nên đã tạo ra một số kết quả có ý nghĩa khoa học và ứng dụng, cũng như tiềm năng thương mại hóa.

Tuy nhiên, thuật ngữ spin-off dường như còn khá mới mẻ và mô hình này thực chất chưa được phát triển. Ở nhiều trường đại học và cơ sở nghiên cứu, các kết quả có tính ứng dụng và thương mại hóa thường được chuyển giao một cách vội vã và chưa tính đến lợi ích lâu dài cho chính nhà nghiên cứu và cơ sở nghiên cứu, hoặc trong nhiều trường hợp các kết quả bị bỏ qua vì không có tiền đầu tư làm thương mại hóa. Trong một bài phỏng vấn gần đây trên Tạp chí Kiến thức ngày nay, PGS. TS. Phạm Văn Nho (Đại học Quốc gia Hà Nội), người theo đuổi các nghiên cứu ứng dụng vật liệu nano đã “than thở” rằng các sản phẩm của ông không có khả năng đưa đến thị trường vì vừa thiếu tiền khởi nghiệp, vừa không đủ khả năng giới thiệu bán sản phẩm,...

Những bức xúc của PGS. Nho cũng chính là một thực tế phản ánh sự thiếu hỗ trợ từ chính trường đại học và nhà nước trong việc hỗ trợ các nhà khoa học thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu. Bên cạnh việc thiếu các nguồn đầu tư thì chính sự thiếu cơ chế khởi nghiệp nhằm cân bằng lợi ích kinh tế của nhà khoa học và cơ quan quản lý cũng là một nguyên nhân gây khó khăn. Và mô hình spin-off chính là một giải pháp tốt cho những lợi ích này.

Để có thể phát triển được mô hình này, điều đầu tiên tất nhiên phải đến từ chính nghiên cứu của các nhà khoa học: các kết quả có tính ứng dụng. Thứ hai là hệ thống pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cần chặt chẽ để giúp nhà nghiên cứu có thể bảo vệ sản phẩm của mình. Thứ ba là các quỹ đầu tư khởi nghiệp từ chính phủ trực tiếp cho các cơ quan nghiên cứu cho mục đích spin-off, cùng với hệ thống pháp lý chặt chẽ, rõ ràng quy định về quyền lợi các bên (nhà nghiên cứu, cơ quan sở hữu,...), và cơ chế thông thoáng, thủ tục hành chính gọn nhẹ. Và thứ tư, cần sự quản lý độc lập (theo đúng mô hình spin-off) của các công ty khởi nghiệp khỏi hệ thống hành chính và học thuật của trường đại học, viện nghiên cứu nhằm để các công ty này vận hành theo đúng cơ chế thị trường.

Rất mong Bộ Khoa học và Công nghệ, các cơ quan điều hành nghiên cứu khoa học (Quỹ NAFOSTED,...) cần nghiên cứu xây dựng các quỹ khởi nghiệp spin-off để hỗ trợ các nghiên cứu ứng dụng, cùng với việc xây dựng hệ thống văn bản pháp quy nhằm luật hóa mô hình này.

Ngô Đức Thế, TBKTSG

Cập nhật đến hết ngày 28/08/2014.

Hình 1

Hình 2

Nguồn: finandlife

Hôm rồi dự Hội Thảo “Tiến trình Đàm phán TPP” được TS Nguyễn Đức Thành phân tích tầm quan trọng của những hiệp định tự do khác, trong đó có hiệp định tự do Asean, hiệu lực từ 2015. Khi Asean là một tổ chức thống nhất, nhà đầu tư nước ngoài nhìn vào Asean như một khu vực kinh tế chung, do vậy, việc quyết định đầu tư sẽ phụ thuộc nhiều vào hệ thống doanh nghiệp bổ trợ tốt, chất lượng nhân lực tốt… Hiện, Thái Lan đang khá nghiêm túc trong chuẩn bị để tận dụng việc hội nhập này. Họ đòi hỏi sinh viên phải học thêm 1 thứ ngôn ngữ khác trong khu vực và định hướng khả năng làm việc bên ngoài lãnh thổ Thái Lan trong những năm tới.

Phải thừa nhận Thái Lan đã có cách tiếp cận và chiến lược khá tốt trong những thập niên qua. Các vấn đề liên quan đến mặt trái của dòng vốn đi vào một nền kinh tế phần nhiều phụ thuộc vào năng lực quản lý, kiểm soát của quốc gia đó, còn tiền là “THẬT”. Ngay cả trong chiến lược “hướng Nam” của Trung Quốc, Thái Lan cũng xây dựng chiến lược để tận dụng xu hướng này, đặc biệt là tận dụng nguồn vốn đầu tư FDI và thương mại 2 chiều. Trong khi đó, Việt Nam lại bị một số học giả “khuynh tả” cho rằng “đây là cơ hội để thoát Trung”. Đúng hay sai lịch sử sẽ ghi lại, nhưng thiết nghĩ “một cơ thể đang tuổi lớn”, cái quan trọng nhất là dinh dưỡng đầy đủ để nó có thể trở thành cậu thanh niên khỏe mạnh, chứ chưa phải lúc để lo nghĩ quá nhiều về việc “chúng ta sẽ nghỉ hưu thế nào”.

--------------------------------

Thailand must start thinking seriously about how to be China’s first choice among the 10 Asean countries under Beijing’s “Going South” strategy to boost trade with Asean to US$1 trillion by 2020 from $500 billion currently.

Speaking at a session on China and its companies in the Asean Economic Community, Chansak Fuangfu, director and senior executive vice president of Bangkok Bank, pointed out that many countries in Asean wanted to cash in on China’s trade activities.

The seminar was hosted by Bangkok Bank, The Nation, China Daily and Asia News Network, among others.

Chansak said the Thai government must do what it could to enhance trade, but Thai companies had to prepare themselves as well.

The government needs to promote use of the yuan as a trade currency, streamline the regulatory and tax systems, and encourage better Chinese-language skills.

He said that as Chinese companies increasingly moved south, competitive challenges for Thai companies would rise, so the Thai government needed to rethink its investment-promotion strategy, not only to attract foreign direct investment into Thailand but also promote Thai FDI into the region.

“Thai outward FDI needs to be coordinated, and we can learn much from the Chinese government’s ‘Going Out’ model,” he said.

The Chinese government is pursuing a new development strategy as its east coast is now too expensive for manufacturing.

It has implemented Go West, Going South and Going Out policies. As part of the Going South strategy, Nanning and Kunming are the key gateways linking southern and western China to Asean.

China’s cooperative agreements with the Greater Mekong Subregion, plus bilateral relationships, have led to major infrastructure projects, including road and rail (Southern Economic Corridor).

These have contributed to trade between China and Asean growing more than nine-fold over the past decade to a projected $500 billion this year.

China is now a key part of the Asean economy and Beijing wants to double trade with Asean to $1 trillion by 2020.

Chansak said Thailand was the regional hub for Chinese companies, as its low logistics costs enable them to control their AEC supply chains from here.

He noted that over the past five years, Beijing had actively promoted investment overseas by Chinese companies, including into Asean, as it aims to build China’s corporate presence internationally.

China’s FDI into Asean has grown 40-fold over the past decade to more than $6 billion annually.

China plans to increase its total accumulated investment in the region to $150 billion by 2020 from the current $30 billion.

For Asean, “Going South” and “Going Out” are the most important strategies, as they will help make China more competitive in the long run. Chinese companies are making more mergers and acquisitions and expanding investment in Asean.

Chansak raised the example of the joint venture between Thai conglomerate Charoen Pokphand Group and Shanghai Automotive to produce right-hand-drive cars under the formerly British MG brand in Thailand.

Sarasin Viraphol, executive vice president for strategy for China at CP Group, said Asean had become an international stage for China, where it is increasing its role in technological ventures apart from automotive products and consumer electronics.

But he said China should keep in mind the environmental impacts of its operations, as well as their sustainability amid limited resources.

Wang Helin, managing director of ZTE (Thailand) Co, the local unit of a Chinese integrated telecommunication solution provider, said at the same session that the development tendencies in Asean countries were basic infrastructure and innovation in mobile and cloud solutions.

Asean countries provide big potential for broadband businesses, he said, because of their high economic growth rates while broadband penetration remains relatively low.

However, he acknowledged that Chinese companies were not familiar with communicating in English, which would be a challenge for those keen on penetrating the Asean market.

Nguồn: finandlife|Sucheera Pinijparakarn, The Nation

Lòng tôi dâng lên niềm vui khôn cùng. Có lẽ ai đó đã đưa các em đến đây, cho các em một cuộc sống khác, không còn những đánh đập, rầy la...

Cuộc sống này có phải quá đủ thứ dư thừa, quá nhiều thứ lấn áp trái tim con người rồi không? Có phải con người ta đã quá vì nhiều thứ mà đánh mất những điều ý nghĩa nhất cuộc sống rồi không?

Tôi là một người bình thường nhưng tôi hiểu rõ những điều cần làm và phải làm. Tôi sống và luôn đặt nghĩa vụ cách đối nhân xử thế lên đầu. Nhưng đau lòng làm sao, khi tôi nhận ra trong xã hội lại có những người trở nên lạnh lùng, vô cảm, và tàn nhẫn...

Sáng ấy trời mưa nhẹ, lạnh buốt đến thấu xương. Trời về đông mà, trách sao được. Tôi co rúm người lại, thở phì phèo làn khói trắng vào tay cho đỡ buốt, cầm ô đi lang thang trên đường để kiếm cho mình một bữa sáng cho ra hồn. Thú thật, dạo gần đó tôi nhịn sáng suốt, công việc bận quá, lại làm ca khuya nên sáng nào bảnh mắt cũng gần 10h.

Tôi dừng chân trước một quán ăn, nghe nói cũng ngon, nhiều khách ghé qua. Mấy đứa bạn cũng rủ tôi đi mãi mà chưa có dịp. Hôm nay lạnh, được dịp có hứng…

Mấy ông khách quần áo sang trọng đi ôtô con vừa vào, bà chủ đón tiếp khách niềm nở. Bà sai nhân viên dọn chỗ và mời cẩn thận. Tôi chỉ đứng đợi ngoài, liếc qua vài chỗ còn trống tí ngồi vào.

"Chị ăn gì ạ?". À, một bé gái. Bé ấy nhỏ quá, quá nhỏ để làm những việc này. Chắc bé chỉ mới lớp 3, lớp 4 thôi. Quần áo em rách nát mà cũ nhàu hết cả. Áo lại mỏng tèo và ướt nhẹp, chắc vừa đi mưa về hay sao.

"Chị bát bún nhé".

"Vâng, chị vào chỗ đi. Tí em bảo bà chủ ra làm chị liền nghe".

Bé mỉm cười niềm nở, nụ cười ấy làm tôi thấy ấm áp quá. Còn bà chủ vẫn đon đả tiếp những quý khách có vẻ ‘sang’ bỏ lại một vài người ngồi nhìn đồng hồ và đợi.

"Bà ơi! Bà làm cho mấy người kia đi", là bé ban nãy, bé kéo áo bảo bà chủ mà mặt mày nhìn có vẻ sợ sệt.

"Mày bảo con chị mày ra. Nó còn làm gì mà bây giờ con ở trỏng?".

"Chị cháu đau chân, chị còn đang bôi thuốc ở đó ạ".

"Bộ mày bị câm hả, mày cứ gọi là nó ra. Muốn tao trừ lương tụi bay hay sao mà đực mặt ra đó?".

Em ấy nhìn như sắp dưng nước mắt, gương mặt xị xuống, cầm gấu áo rồi chạy trong buồng. Mấy người bàn trên nhìn mà ái ngại cho bé. Bé còn nhỏ vậy, mà sao mắng em ghê quá. Tôi thấy tội em, chắc em là người ở nên bị bà nạt.

Lúc sau trời đổ cơn mưa to, mùa đông mà mưa, khác nào lạnh thêm lạnh. Tôi mặc bốn áo mà vẫn lạnh, xỏ tay túi áo rồi bần thần ngồi nhìn mưa. Những lúc thế này tâm trạng lại mang mác buồn.

Lát sau, một cô bé lớn hơn một xíu, chắc cũng chỉ lớp 7, 8 mà thôi. Em ấy bị gì đó mà chân sưng tấy, nhìn thâm tím đau đớn. Cô bé nhỏ đi cạnh, dìu  tay bước từng bước khập khiễng. Bà chủ chống tay vào hông mắng nhiếc:

"Khiếp! Đau có tí mà làm dáng, làm đỏng. Định làm thế để bà thêm tiền à? Con Trúc, còn không mau đưa chị mày đi nhanh lên. Ế khách tao ra".

Bà chủ bực tức mặt hằm hằm đi vào. Hai chị lạnh cầm cập mà không dám cãi lại bà chủ. Cô bé rón rén làm cẩn thận từng bát một. Bé con được nhiệm vụ dọn dẹp và mang đi từng bàn. Đến bàn nào bé cũng cười tươi và chúc “Quý khách ngon miệng ạ!” Cũng bởi bé như vậy, nên nhiều vị khách cố nán lại, ngồi ăn cho bé.

"Chúc chị ngon miệng! Xin lỗi vì đã làm chị đợi lâu nghen".

"Cảm ơn em".

Tôi mỉm cười nhìn em, đôi má em ửng đỏ hết lên nhưng trong con người đó lại toát lên vẻ ấm áp đến lạ kì. Em khiến tôi cảm thấy vui hơn nhiều, lòng tôi nhẹ nhàng hơn khi thấy nét tươi tắn trong nụ cười của em. Tôi húp xì xụp từng thìa, cái lạnh cũng gần như xua đi phần nào. Đúng là hương vị rất thơm ngon. Người ta khen tấm tắc quả không sai. Bé em đứng nhìn chị làm, mà thòm thèm. Thi thoảng bé lại chỉ chỏ, thủ thỉ bảo chị:

"Hai ơi! Hai cho em miếng bé bé này nghen". Cô chị thương em, muốn em ăn lắm nhưng sợ bà chủ la.

"Yên nào. Tí bà chủ cho mới được ăn. Ăn vào bà nạt, bà đánh. Chị thương".

Cô bé đứng đấy, mắt long lanh nhìn chị. Nhưng không làm được gì. Nhìn bé tủi thân lắm. Bà chủ từ trong buồng nhìn ra mà quát lớn.

"Con Trúc, mày đi bê dọn đi, ngồi đấy làm gì, chả biết việc hay sao. Tao chả hiểu bố mẹ mày dạy mày kiểu gì?".

"Xin lỗi bà, con làm ngay ạ!".

Chị bé thấy vậy thì bê liền, không để em phải làm việc nhiều.

"Để đấy, hai bê cho. Nóng, bỏng em ra".

"Đừng hai. Hai đưa em làm, chân hai đau, đi lại nhiều nó tấy, nó đau hai mà".

Nhìn chị em thương nhau mà ai cũng thấy buồn, cớ gì bà chủ lại mắng nhiếc, bắt nạt hai em ấy? Ai thấy cũng đau lòng khiến cả căn phòng trở nên im ắng hơn bao giờ hết. Cô chị tập tễnh, chân như muốn khụy xuống mà còn thương em, không muốn em phải làm.

"Trúc đi dọn đi Trúc, dọn nhanh rồi còn nghỉ chứ".

"Em đi liền đây".

Cô bé nhanh nhẹn cầm giẻ chạy vào, mắt cứ ngoái lại nhìn chị. Đúng là hai chị em, yêu thương nhau hết mực. Góc bàn cuối còn một vị khách đang ngồi đợi, ông nhìn đồng hồ mà miệng lầm bầm trách móc:

"Lề mề quá, nhanh lên cái".

"Xin lỗi ông, cháu bê tới liền".

Cô bé đi vội với từng bước. Mặc dầu ai cũng biết bé chân bé xót lắm. “Xoảng” một tiếng vỡ mạnh vừa xảy ra, rồi tiếp theo là những tiếng trách móc ầm ĩ…

"Làm cái quái gì thế hả? Có biết nóng đến mức nào không?".

"Xin lỗi, xin lỗi, cháu không cố ý. Cháu sẽ làm ngay cho ông bát khác ạ".

Chị bé Trúc vừa làm vỡ chiếc bát. Nước và bún đổ ập tung tóe lên người ông khách. Ông nhìn cô và mắng.

"Vừa làm trễ giờ, vừa bực, không thể chịu nổi thêm nữa", ông khách làu bàu, nhìn cô hằn học. Bất giác bà chủ từ nhà chạy ra cùng với bé Trúc.

"Gì vậy, nó làm gì ông?".

"Bà không nhìn thấy hay sao còn hỏi?".

Bé Trúc chạy lại chỗ chị hai thương xót

"Hai có sao không hai. Chị cháu bị thương ở chân, xin lỗi ông, mọi ngày chị cháu cẩn thận lắm ạ?". Cô bé có nói sao thì cũng không ngăn nổi cơn thịnh nộ của bà chủ nhà.

"Con này, cái con chết bầm chết dập này. Mày làm hỏng quần áo người ta, mày làm mất khách tao. Mày đáng tội gì?".

Bà chủ mạnh tay, tát thẳng ba cái vào mặt cô chị. Làm cô bé ngã khụy, mặt đỏ hằn lên từng vết. Trúc thương chị khóc lóc, xin van.

"Bà, làm ơn bà đừng đánh chị con. Chị con lần trước tại đau chân quá nên mới vậy ạ. Xin bà, bà đánh thì bà đánh cháu, xin đừng nạt chị cháu". Bà chủ vậy chưa tha, cầm cái chổi gần đó đánh mạnh vào người hai chị em.

"Đồ người ở mất dạy, làm hỏng đồ nhà bà, bà đánh cho mày chừa". Nhiều vị khách thấy vậy không tiếc lời bàn ra tán vào. Một vài người xì xào:

"Bà Tám chua ngoa cả xóm ai cũng biết. Bà ta đánh vài người ở thương tích đầy rồi mà còn chưa hả hay sao?".

Còn mấy người chỉ lắc đầu, chậc miệng vài ba cái rồi chả ai nói năng gì. Cả gian phòng chỉ toàn tiếng chửi rủa của bà chủ nhà. Nhiều người thấy thì đứng ngoài mà không ai can, để hai chị em đơn độc chịu đòn. Trúc khóc ròng van xin bà, bà chủ thì nào tha, bà được thể chửi kinh chửi ác hơn. Tôi thấy vậy mà không kìm được lòng, lên tiếng: "Bà Tám dừng lại đi, bà đừng có đánh hai em nữa".

Rồi tôi chạy lại chỗ hai chị em, xoa vết thương lan dài ở trên cánh tay của hai bé. Nhiều người cũng theo đó mà nói “Thôi thôi. Dừng lại đi bà Tám” , “đừng đánh nữa, hai đứa còn nhỏ”. Nhiều người thương hai em, chạy lại hỏi thăm hai bé. Trúc nín khóc, tôi vội lau nước mắt trên gương mặt hao gầy của cô bé. Rồi tôi nói:

"Bà chủ làm thế hỏi xem có được không? Hai em còn nhỏ, bà đánh đập hai em là phải tội. Bà làm thế mà coi được sao?". Bà Tám mặt đỡ hặm hực, cứ tảng lờ như không biết:

"Chuyện nhà tôi, mắc mớ gì cô mà cô nói".

Nhiều người thấy vậy mà bất đồng: "Bà Tám sai rồi, bao con ở bà đánh chúng thập tử nhất sinh cả xóm làng người ta đồn đại. Người ta biết, bà có dạy dỗ cũng đừng có đánh. Bà xem chúng bầm tím hết mình mẩy rồi kia. Bà làm vậy là phạm luật bạo lực trẻ em bà biết chưa?".

Bà Tám dửng dưng như không. Có lẽ bà ta đã quen với việc người ta trách móc. Nhưng bà Tám cũng chả quan tâm: 'Mấy người trả tiền rồi về. Định làm gì tôi, mà ở đây hoài vậy?".

Nhiều người thấy thì cứ lẳng lặng ra về như không quen biết, dần cũng lũ lượt về hết. Ai nấy chẳng thèm ngó ngàng, cứ mặc hai em ở vậy, thế nhưng cũng có vài người thương hai em, cho em chút tiền. Coi như để hai em có chút chăm lo bản thân. Tôi nâng hai em dậy, dìu em ngồi ghế, hai chị em nhìn nhau thương xót.

"Cảm ơn chị ạ". Bé Trúc nhìn tôi mỉm cười. Tôi cảm nhận sâu trong con người em. Một con người lạc quan nhưng đâu đó nỗi buồn không nói thành lời.

"Vậy tụi em định tính sao? Không lẽ cứ để bà đánh đập hoài vậy?".

"Tụi em mồ côi ba mẹ, từ bé đã sống ở đây rồi ạ. Bà nạt tụi em cũng nhiều rồi, tụi em quen mà". Bé mỉm cười, cố gắng che đậy nỗi buồn thầm lặng trong kín tâm hồn.

"Tại sao em cháu không vào cô nhi viện sống? Mấy người gần đó hỏi?", hai em lắc đầu, vẻ mặt buồn lắm. Có mấy người bảo rằng: "Chắc chắn phải đưa hai đứa nhỏ vào cô nhi sống. Để chúng ở đây thì ngày nào bà Tám chả mắng nhiếc, đánh đập".

Tôi ra về, hai em nhìn theo tôi chào tạm biệt. Mấy ngày sau, tôi ghé qua cô nhi viện, chợt tôi nhìn thấy hai gương mặt quen thuộc... là hai chị em đó ư? Đúng là hai em rồi, né Trúc gương mặt trong sáng, mặc trong bộ áo len trắng mới. Hai bé đáng yêu quá, cả hai đều đang cười thật hạnh phúc.

 Lòng tôi dâng lên niềm vui khôn cùng. Có lẽ ai đó đã đưa các em đến đây, cho các em một cuộc sống khác. Tôi vừa mừng, vừa ấm lòng. Đông nay lại trở lạnh, tôi lại dạo bước vội trên đường, xuyên qua màn mưa lạnh buốt.(st ione.vnexpress.net)

Kết quả sản xuất kinh doanh Quý 2 của các doanh nghiệp niêm yết nhìn chung cho thấy bức tranh sáng sủa hơn so với Quý 1. Trong đó, đáng chú ý nhất là sự cải thiện của tốc độ tăng trưởng doanh thu thuần. Điều này cho thấy sự tích cực đến từ nhu cầu thị trường và đầu ra của các doanh nghiệp niêm yết.

Mặc dù vậy, hoạt động sản xuất kinh doanh trong Quý 2 vẫn tồn tại những khó khăn như Quý 1. Chi phí đầu vào và chi phí bán hàng tăng cao hơn tốc độ tăng của doanh thu khiến biên lợi nhuận sụt giảm. Các chỉ tiêu tăng trưởng lợi nhuận vì thế không theo kịp tăng trưởng doanh thu. Điều này khá tương đồng với các báo cáo PMI của HSBC theo đó, giá cả nguyên liệu đầu vào tăng và quy định hạn chế tải trọng mới của chính phủ là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chi phí đầu vào và chi phí bán hàng tăng. Trong khi đó, áp lực cạnh tranh cao khiến doanh nghiệp chưa thể tăng giá bán tương ứng.

Chúng tôi cho rằng, trong các quý tới, khi nhu cầu tiếp tục cải thiện, giá cả đầu ra sẽ tăng bù đắp mức tăng của giá đầu vào, qua đó giúp doanh nghiệp tăng doanh thu và cải thiện các chỉ tiêu biên lợi nhuận.

Tổng doanh thu thuần và lãi gộp của 579* doanh nghiệp niêm yết Quý 2/2014 tăng 15.2% so với cùng kỳ. Trong khi đó tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh chỉ tăng 8.7%, tổng lợi nhuận sau thuế tăng 6.5% so với Quý 2 năm trước.

Luỹ kế 6 tháng đầu năm, doanh thu thuần tăng 12.5%, Lợi nhuận gộp tăng 7.0%, Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh và lợi nhuận sau thuế lần lượt tăng 4.9% và 4.4% so với cùng kỳ năm trước.

*Thống kê của chúng tôi không bao gồm các doanh nghiệp ngành Ngân hàng. Chúng tôi cũng loại bỏ VIC (cùng kỳ có khoản doanh thu tài chính cao đột biến) và khoản lợi nhuận khác đột biến của GAS trong Quý 1/2013 

Quý 2/2014 doanh thu thuần tăng 15.2% so với cùng kỳ trong khi giá vốn tăng nhanh hơn khiến lãi gộp chỉ tăng 7.8%. Biên lãi gộp trong kì chỉ đạt 16.3% giảm khá so với mức 17.4% cùng kỳ và 16.8% trong Quý 1.

Chi phí tài chính tiếp tục giảm so với cùng kỳ nhờ chi phí lãi vay giảm. Chi phí quản lý doanh nghiệp được kiểm soát tương đối tốt, tăng chậm hơn tốc độ tăng doanh thu. Đáng chú ý là khoản chi phí bán hàng tiếp tục tăng mạnh so với cùng kỳ. Mặc dù vậy nhờ tăng trưởng doanh thu cao nên lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh vẫn tăng 8.7%, cao hơn nhiều so với mức tăng 1% trong Quý 1.

Các khoản lợi nhuận khác trong Quý 2 giảm 10.1% so với cùng kỳ. Tuy nhiên khoản lợi nhuận từ công ty liên doanh liên kết tăng 191.2% giúp lợi nhuận trước thuế tăng 9.2% (Quý 1 tăng 0.5%), lợi nhuận sau thuế tăng 6.5% so với cùng kỳ (Quý 1 tăng 2.3%).

Phân tích chi tiết chi phí bán hàng có thể thấy, chi phí bán hàng tăng mạnh trong Quý 2 do các doanh nghiệp đẩy mạnh quảng cáo, khuyến mãi nhằm giữ thị phần trong bối cảnh cạnh tranh cao hơn (tiêu biểu như VNM) hoặc nhằm mở rộng thị phần (tiêu biểu như MSN). Bên cạnh đó, việc chi phí vận chuyển tăng do quy định tải trọng mới cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chi phí bán hàng của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. 

Quý 2/2014 có 493 trên tổng số 579 doanh nghiệp báo lãi, cao hơn so với 448 doanh nghiệp báo lãi của Quý 2/2013. Tổng lãi của các doanh nghiệp báo lãi cũng lớn hơn cùng kỳ. Số doanh nghiệp báo lỗ cũng giảm với chỉ 85 doanh nghiệp báo lỗ so với 106 doanh nghiệp cùng kỳ. Tuy vậy, tổng lỗ của các doanh nghiệp báo lỗ lại tăng so với cùng kỳ.

Luỹ kế 6 tháng, tổng số doanh nghiệp báo lãi là 497 doanh nghiệp, cao hơn so với 473 doanh nghiệp báo lãi 6 tháng cùng kỳ.

Quý 2/2014 có 347/579 doanh nghiệp có kết quả lợi nhuận tăng trưởng so với cùng kỳ, cao hơn so với tỷ lệ 341/579 của Quý 1/2014.

Luỹ kế 6 tháng, có 341/579 doanh nghiệp tăng trưởng lợi nhuận. 

Luỹ kế 6 tháng đầu năm, có 211/514* doanh nghiệp thực hiện trên 50% kế hoạch lợi nhuận cả năm. Trong đó có 28 doanh nghiệp đã hoàn thành vượt kế hoạch và 49 doanh nghiệp thực hiện từ 75 – 100% kế hoạch lợi nhuận.

Tại thời điểm 30/6/2014, tổng tài sản của các doanh nghiệp niêm yết tăng 8.6%, Vốn chủ sở hữu tăng 8%, tổng vay nợ tăng 2.2% và tổng Hàng tồn kho tăng 8.2% so với cùng thời điểm năm trước.

Phân tích chi tiết cho thấy, kết quả kinh doanh có sự phân hoá theo nhóm ngành. Ngành Du lịch & giải trí có kết quả sụt giảm lợi nhuận mạnh nhất trong Quý 2 và luỹ kế 6 tháng đầu năm. Tiếp theo là các doanh nghiệp ngành hoá chất (phân bón; nhựa, cao su & sợi…).

Ngành bảo hiểm và Dịch vụ tài chính (chủ yếu là môi giới chứng khoán) sau khi có kết quả tăng trưởng tương đối khả quan trong Quý 1 lại có lợi nhuận sụt giảm trong Quý 2 do diễn biến thị trường tài chính, chứng khoán không thuận lợi. Mặc dù vậy kết quả lợi nhuận luỹ kế 6 tháng của các doanh nghiệp này vẫn tăng trưởng ở mức khá cao.

Trong khi đó, một số ngành như y tế, bán lẻ, hàng cá nhân & gia dụng, Xây dựng & vật liệu, Dầu khí, Tài nguyên cơ bản… tiếp tục có kết quả lợi nhuận tăng trưởng khả quan trong Quý 2.

Ngành bất động sản có sự cải thiện lợi nhuận mạnh mẽ nhất (+390%) phần nào thể hiện sự cải thiện của hoạt động kinh doanh bất động sản trong nước.

Số liệu thống kê kết quả kinh doanh Quý 2/2014 của 21 doanh nghiệp trong VN 30 (không bao gồm các Ngân hàng và VIC) đã công bố BCTC Quý 2 và GAS cũng cho kết quả khá tương đồng với tổng thể. Doanh thu thuần tăng trưởng mạnh 23% so với cùng kỳ, nhưng lợi nhuận gộp chỉ tăng 7.6%. Chi phí bán hàng tăng đến 40% khiến lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh và lợi nhuận sau thuế giảm lần lượt 6.4% và 5.2% so với cùng kỳ.

Nguồn: VFS Research