Đến hẹn lại lên, cứ thời điểm này hàng năm là các doanh nghiệp ngành đường lại than vãn, kêu trời vì tồn kho chất cao như núi. Tại sao lại thế?
Thứ nhất, đường là một mặt hàng được Nhà nước quản lý hạn ngạch, thuế quan. Nhà nước kiểm soát cả khâu xuất khẩu lẫn nhập khẩu, doanh nghiệp nào muốn xuất, nhập khẩu đều phải xin quota. Chính sự không tự do này có thể sẽ tạo ra sự không thông thoáng về mặt lưu thông hàng hòa, dễ dẫn đến khan hiếm hay dư thừa cục bộ.
Thứ 2, sản lượng đường sản xuất hàng năm cao hơn khá nhiều so với nhu cầu tiêu thụ trong nước. Lượng đường sản xuất hàng năm ước đạt 1.6 triệu tấn, trong khi đó nhu cầu nội địa chỉ đạt 1.2 triệu tấn.
Thứ 3, việc kiểm soát lượng đường xuất nhập lậu khá khó khăn dẫn đến sản lượng đường tồn kho của các doanh nghiệp trong nước rơi vào thế bị động. Theo số liệu mà tôi nêu ra ở nguyên nhân thứ 2, sẽ rất dễ dàng để giải quyết vấn đề tồn kho bằng cách cho phép xuất khẩu 400 ngàn tấn dôi dư hàng năm, nhưng sự thể không hề đơn giản như thế. Ngoài lượng đường nhập khẩu được cấp hạn ngạch hàng năm khoảng 70 ngàn tấn, một trong những đại diện của ngành đường ước lượng có đến 500 ngàn tấn đường khác được nhập lậu vào nước ta nhưng ta không thể nào kiểm soát được. Chính số lượng không ước lượng và không kiểm soát này đã làm cho việc dự phóng của các doanh nghiệp mía đường rơi vào bị động.
Thứ 4, lượng hàng tồn cao, trong khi mùa vụ sản xuất chính lại đang tới, nên các doanh nghiệp ca thán để nhà nước thương cảm cấp phép xuất khẩu bớt. Có lần, một người làm trong ngành đường lâu năm nói rằng, doanh nghiệp cứ than thở nhưng cuối năm doanh nghiệp đường nào cũng báo lãi lớn.
Bài ca than thở suy cho cùng cũng là đánh động để nhà nước cho phép xuất khẩu bớt hàng tồn nhằm chạy hết công suất trong mùa vụ mới. Nhưng khi đọc tình hình tài chính của doanh nghiệp lớn về đường niêm yết trên sàn chứng khoán, đường Bourbon Tây Ninh (SBT), có lẽ ngành đường đang khó khăn thật!
Hình 1, Biểu đồ giá đường thế giới
Nguồn: Indexmundi
Sự thành bại của các công ty trong ngành lệ thuộc nhiều vào diễn biến giá đường trên thị trường. Hình 1 cho thấy, giá đường đã tăng rất tốt cho đến giữa năm 2011, nhưng từ đó đến nay xu hướng giá rất bất lợi. Giá đường suy giảm làm chỉ tiêu lợi nhuận gộp trên doanh thu thuần (LNG/DTT) cũng suy giảm theo, hình 2 cho thấy một sự tương đồng chặt chẽ giữa diễn biến giá đường và biên lãi gộp từ quý 3/2008 đến nay. Điều đó có nghĩa là mỗi đồng doanh thu bán ra, doanh nghiệp chỉ thu được một lượng lợi nhuận ít hơn rất nhiều so với trước đó. Biên lãi gộp suy giảm trong khi đó tình hình công nợ lại có xu hướng gia tăng có lẽ đã làm cho nhiều nhà đầu tư bắt đầu quay lưng lại với những cổ phiếu mía đường, cụ thể là SBT.
Hình 2, Biểu đồ một số chỉ tiêu tài chính quan trọng của SBT
Nguồn: VFS Research
Một số nhà đầu tư gần đây có hỏi tôi về trường hợp của SBT, họ phiếm rằng sắp tới cổ phiếu SBT sẽ tăng giá mạnh. Với tôi, nếu SBT có tăng đi nữa thì đó cũng chỉ là diễn biến cung cầu trên thị trường cổ phiếu (nghe đâu một đại diện doanh nghiệp đăng ký mua vào một lượng lớn cổ phiếu) chứ chưa thể đến từ sự cải thiện trong tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.
Tôi khuyến nghị nhà đầu tư nên tiếp tục theo dõi kết quả kinh doanh và tình hình tài chính trong những quý tiếp theo. Ngay khi nhận thấy tình hình có sự thay đổi và cải thiện, thì đó sẽ là lúc mua vào an toàn và đỡ mất thời gian quá lâu để chờ đợi cổ phiếu tăng giá.
Nguồn: finandlife