Trong chuyến thăm quê dịp tết Giáp Ngọ, tôi đã giành nhiều thời gian hơn cho việc tiếp xúc những người nông dân nhằm tìm lại cái gốc, cái vốn dĩ của tuổi thơ. Và tôi đã đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Chính những người nông dân mang tiếng chân lấm tay bùn kia đã thay đổi cách nghĩ dường như đã theo lối mòn bao năm qua của tôi đối với họ. Với xuất phát điểm gần như không, nhưng sau một thời gian chăm chỉ làm lụng, giờ đây họ đã sở hữu những điền trang xanh tốt mà hầu hết người dân thành thị đều ước ao có được khi về già.
Tôi đến thăm gia đình một người anh họ trong buổi trưa nắng vàng ươm của tiết trời xuân Trung Bộ. Mặt trời buổi trưa cũng chỉ đủ làm chúng tôi thấy ấm áp, vì tháng qua trời rất lạnh. Anh họ tôi chưa học đến cấp 3, anh phải nghỉ học sớm vì gia đình quá khó khăn. Anh đi bương chải từ khá sớm, nhưng cũng không để giành được bao nhiêu vì phải chăm lo cho đàn em. Đến khi lập gia đình và ra riêng thì tài sản với anh dường như là điều xa xỉ, nguồn lực gần như duy nhất chỉ là sức người. Để có đất đai canh tác, anh phải về tận xứ rừng núi Cát Hiệp. Đây là một vùng đất hoan vu, đường đi trắc trở được bao phủ bởi cây bụi và cát trắng. Thỗ nhưỡng ở đây rất cằn cõi, địa nhiệt cao, nguồn nước ít nên việc trồng trọt dường như là điều gì đó khó khăn lắm. Nếu ai là dân Bình Định chắc chắn đã từng nghe đến suối nước nóng Hội Vân, Hội Vân thuộc Cát Hiệp, chứng tích còn sót lại của núi lửa, minh chứng cho địa nhiệt lớn của vùng. Đất đai ở Cát Hiệp cũng khá kỳ lạ, màu đất trắng phau vì trong đất có chứa hàm lượng lớn cát silic, và điều đó là không thuận lợi tí nào cho trồng trọt.
Với điều kiện về giao thông, nguồn nước và thổ nhưỡng như vậy, chúng tôi nghĩ rằng người dân nơi đây khó mà khá lên được. Thế nhưng sau 10 năm quay lại, suy nghĩ đó đã không còn nữa. Chúng tôi được đi trên con đường bê tông mà xe hơi có thể vào tận ngõ, hai bên đường đi là những hàng cây, cánh đồng trải dài xanh tốt. Nhà anh đón chào chúng tôi bằng hàng dừa xiêm trĩu quả, một khung cảnh của sự sống và sung túc. Những quả dừa xiêm cũng chính là quà đãi khách đầu tiên. Được thưởng thức sự thanh khiết, mát lạnh của quà tặng thiên nhiên từ vùng đất khô cằn, tôi như được tắm mát trong tuổi thơ một lần nữa. Khu vườn hơn hai mẫu ngăn nắp, gọn gàng, sạch sẽ và xanh tốt của những cây điều, dừa, ớt... đang cho quả thay thế cho khung cảnh những cây bụi và cát trắng trước đây làm tôi khâm phục và kính trọng công sức lao động của người nông dân bội phần.
Sau khi thăm vườn cây và được nghe anh nông dân nói chuyện trồng trọt, chúng tôi được chị nhà đãi bữa nhậu với đủ sắc, hương, vị. Rau sống xanh non tự trồng, rượu nếp đục thơm lừng tự làm và gà thả vườn nướng tự nuôi càng làm cho chuyến đi đầu năm mới thêm đủ đầy. Trong buổi tiệc của người Bình Định, bao giờ cũng vậy, những mẫu chuyện về làm ăn, kinh doanh, gương người giỏi sẽ chiếm gần đến 90% thời lượng. Có lẽ thế, mà máu làm ăn và sự chịu khó của người Bình Định trở nên nổi tiếng khắp nước Việt. Qua những mẫu chuyện đó, tôi biết rằng không chỉ riêng anh, mà rất rất nhiều người nông dân ở quê đã thay đổi về tư duy, thay đổi về cách làm, và đã ý thức làm giàu từ chính mảnh đất, khóm vườn.
Chuyến đi khép lại nhưng tôi cứ mãi nghĩ về nó, tôi xin rút ra vài bài học thay cho lời kết. Thứ 1, không gì là không thể, khi con người có ý chí, nghị lực thì dù điều kiện bên ngoài có khó khăn đến đâu, họ vẫn có cách để chiến thắng và mang về cuộc sống tốt đẹp hơn. Tôi đã tự gáng nhãn cho những người này bằng sự khó khăn, và không thể thay đổi cuộc sống chính họ, nhưng thực tế là tôi đã lầm. Thứ 2, sức mạnh của tuổi trẻ và trí thức sẽ quyết định số phận của chính họ. Dường như, người nông dân hiện nay đã có những thay đổi về chất, tầng lớp nông dân cũ với lối canh tác cổ xưa, manh mún, thiếu hiệu quả dần dần được thay thế bởi những nông dân mới, hầu hết họ là những người trẻ, đã có thời gian đầu đời lăn lộn làm ăn ở những thành phố lớn, có ý thức thị trường và công nghệ tốt hơn. Thứ 3, đất là một loại giá thể, sự màu mở của đất chưa phải là yếu tố quyết định sự phát triển của một nền nông nghiệp. Israel, một quốc gia với diện tích sa mạc xâm chiếm và thiếu nước ngọt trầm trọng nhưng vẫn có nền nông nghiệp hiện đại bậc nhất thế giới. Công nghệ, sự nghiên cứu nghiêm túc và sức lực con người mới quyết định năng suất, sản lượng trong nông nghiệp.
Nguồn: finandlife|Trích nhật ký Tết Giáp Ngọ