Đây là một bài viết hay, cho cái nhìn toàn diện trong bối cảnh của toàn cầu hóa, về vấn đề nền kinh tế Trung Quốc yếu đi, và đồng tiền nước này mất giá nhanh thời gian qua.

Bài viết được dịch từ bài “Emerging Markets Hit Hard as Global Rout Continues” trên Wall Street Journal.

-------------

Lo lắng về tốc độ tăng trưởng của TQ là nguyên nhân làm nhà đầu tư rút tiền ra khỏi thị trường đang phát triển.

Tin xấu từ Trung Quốc đã gây ra một cơn bão lửa ở những quốc gia đang phát triển. Ở Indonesia, than đá ràng buộc với Trung Quốc hiện đang chất đống ngoài cảng. Ở Nam Phi, các mỏ chuyên cung cấp cho nhu cầu kim loại vô độ của Trung Quốc cũng đang phải sa thải công nhân. Trên thị trường tài chính, nhà đầu tư đã phản ứng bằng cách rút vốn khỏi thị trường.

Vào thứ 2, những đồng tiền của Nga, Indonesia, Nam Phi, Brazil và những nhà xuất khẩu hàng hóa khác đã giảm xuống mức thấp trong nhiều năm trước diễn biến đồng US Dollar và chỉ số chứng khoán sụp đổ.

Đồng ruble của Nga đã chạm vùng thấp nhất 7 tháng vào thứ 2, đóng cửa phiên, 1 USD ăn 70.9 rubles, trong khi đó, 1 năm về trước, 1 USD chỉ ăn 36 rubles.

Đồng tiền yếu trong những nền kinh tế này cho thấy một sự tiến thoái lưỡng nan khó xử: Tỷ giá tăng lên để bảo vệ nền kinh tế, nền kinh tế lại rơi vào cảnh khó khăn vì tín dụng thắt chặt hơn; để tỷ giá giảm, và làm phát ăn mòn ngân sách hộ gia đình. Trong khi đó, nợ nần được tính bằng đồng USD trở nên gánh nặng hơn cho những chính phủ và những công ty đang thiếu tiền mặt.

“Chúng tôi hoàn toàn nhận thức thị trường mới nổi đã gặp rắc rối,” Malcolm Charles, nhà quản lý danh mục đầu tư tại Investec Asset Management tại Cape Town, quỹ quản lý 120 tỷ USD. Ông nói, “tôi chỉ có thể thấy màu đỏ trên màn hình. Có một sự e ngại hoàn toàn tại các tài sản rủi ro.”

Sự thổi bùng ở Nga là điển hình sự mong manh của nền kinh tế phụ thuộc vào giá nguyên vật liệu thô cao nhờ vào nhu cầu lớn từ Trung Quốc.

Tai ương Trung Quốc đã khích hoạt một sự sụt giảm trong giá hàng hóa xuất khẩu và nguồn thu nhập ngoại tệ chủ yếu, dầu mỏ. Điều đó, đến lượt nó, đã kéo đồng ruble mất giá thảm hại.

Đồng ruble yếu đã đẩy lạm phát vượt qua 15%, điều đó đồng nghĩa với việc ngân hàng trung ương còn quá ít dư địa để cắt giảm lãi suất hòng cứu vãn nền kinh tế, GDP đã giảm 4.6% trong quý 2 so với cùng kỳ năm trước.

Những nhà cầm quyền Nga có đầy đủ quyền lực nhưng đã từ bỏ việc dùng dự trữ ngoại tệ để đỡ giá đồng ruble, động thái mà ngân hàng trung ương đã làm trong nhiều năm. Ngân hàng trung ương đã mất gần 80 tỷ USD dự trữ chỉ để giúp đồng ruble bớt căng thẳng trong năm trước. Nga có 363 tỷ USD dữ trữ ngoại hối.

Nga nhân đôi tổn thương bởi vì đã chuyển hướng sang Trung Quốc hòng thay thế Phương Tây nơi mà quan hệ đã trở nên xấu đi trong suốt 2 thập kỹ qua. Nga là nhà cung cấp dầu lớn thứ 2 sau Saudi Arabia, Moscow đã tìm cách tăng thương mại và đầu tư với Trung Quốc, đặc biệt là trong những dự án năng lượng lớn.

Phần lớn của thế giới mới nổi tăng trưởng được nhờ làm nhà cung cấp cho Trung Quốc. “Có hàng đống than đá tại cảng,” Supriatna Suhala nói, giám đốc điều hành của Hiệp Hội Than và Khoáng Sản Indonesia.

Ở Thái Lan, nhà cung cấp cao su lớn cho những nhà máy lốp xe Trung Quốc, Perk Lertwangpong, một nông dân trồng cao su và cựu chủ tịch của Hiệp Hội Trồng Cao Su, đã nói ông ấy dự đoán xuất khẩu giảm 1/5 trong 2015 so với năm trước.

Ở Indonesia, nơi bán than đá, nguyên vật liệu và dầu cọ vào Trung Quốc, đã từng khá tốt cách đây không lâu. Nền kinh tế tăng trưởng 6% trong năm 2012. Năm nay, thị trường chứng khoán giảm hơn 20%. Đồng rupiah giảm 12.5% và đang lơ lửng ở vùng thấp kể từ khủng hoảng Đông Nam Á 1997.

Châu Mỹ Latin cũng thế, họ đã từng hưởng lợi từ nhu cầu hàng hóa của Trung Quốc như đậu tương, đồng và quặng sắt suốt 15 năm qua. Đồng tiền peso ở cả quốc gia xuất khẩu dầu mỏ Mexico và Colombia đã chạm vùng thấp kỷ lục vào thứ 2. Peso Mexico giảm 23% trong 1 năm qua, Colombia giảm 60%, Brazil giảm gần 36%.

Doanh thu tại Rio de Janeiro-based Vale SA, nhà sản xuất quặng sắt lớn nhất thế giới đã giảm 29.7% trong quý 2 so với 1 năm trước khi nhu cầu yếu đi từ Trung Quốc đã đẩy giá cả hàng hóa thấp hơn. Công ty đã và đang bán những tài sản không thuộc core business, bao gồm những con thuyền vận tải quặng lớn, như là động thái hòng vực dậy tình hình tài chính.

Ở Nam Phi, đồng rand đã giảm mạnh nhất mọi thời đại, về 14 rand đổi 1 dollar. Lạm phát đang tăng. Những chuyên gia kinh tế cảnh bảo tăng trưởng có thể thấp hơn kỳ vọng trong năm nay.

Ngân hàng trung ương Nam Phi đã tăng lãi suất tháng trước nhằm tăng giá đồng tiền của mình bất chấp nền kinh tế đang khó khăn. Ngân hàng đã phát biểu vào thứ 2 rằng nếu đồng rand giảm mạnh, họ sẽ “xem xét can thiệp vào thị trường ngoại hối để đảm bảo trật tự thị trường.”

Khó khăn nhất là vàng, platinum và sản xuất quặng - những bộ phận đã đóng góp lớn cho Nam Phi. Nhu cầu Beijing cho những kim loại này đã đẩy Trung Quốc vượt qua Mỹ trở thành đối tác thương mại hàng đầu vào 2009.

AngloGold Ashanti Ltd. tuần rồi đã thông báo lỗ 142 triệu USD trong quý 2. Nhà khai thác Platinum Lonmin PLC đã nói rằng họ sẽ cắt giảm 6,000 việc làm, gần 1/5 lực lượng lao động, cho đến 2017. Glencore PLC đang cắt giảm 380 lao động tại công ty khai thác than đá Nam Phi.

“Có một cuộc suy giảm lớn,” Anton van der Merwe nói, giám đốc của I-Cat Environmental Solutions, một nhà thầu dịch vụ đường sá và lọc nước cho những mỏ lớn của Nam Phi.

Khi các mỏ sa thải công nhân và cắt giảm chi phí, I-Cat đã theo đuổi những khách hàng mới, chẳng hạn như truyền thông. Công ty vẫn tạo ra tiền nhưng lợi nhuận thấp hơn 1/5 so với kỳ vọng trong nửa đầu năm tài chính.

“Cuối cùng, nó sẽ ảnh hưởng đến tất cả mọi người,” ông ta nói về những rối loạn từ Trung Quốc.

Những đồng tiền yếu vẫn có cái lợi, đặc biệt cho những quốc gia phụ thuộc ngành công nghiệp xuất khẩu. Từ nhà sản xuất xe hơi Mexico đến người trồng hoa ở Colombia, xuất khẩu từ Châu Mỹ Latin đang trở nên trẻ hơn so với USD và sẽ nâng tính cạnh tranh. Điều đó đặc biệt quan trọng với Mexico, một đối thủ của Trung Quốc trong cuộc chiến thị phần nhập khẩu tại Mỹ.

Bộ trưởng thương mại Indonesia Tom Lembong đã nói hoàn cảnh khó khăn có thể giúp nền kinh tế nỗ lực để trở nên ít phụ thuộc vào tài nguyên. “Ngắn hạn, chúng tôi phải để thị trường làm công việc của nó.” “Sự sụt giảm của rupiah đã xảy ra như những gì vốn dĩ. Chúng tôi đã đánh đu từ ít nhất 4 năm thâm hụt thương mại, năm nay có thặng dư.”

Ở Nga, đồng ruble yếu phù hợp với giá dầu đang bảo vệ ngân sách dự trữ. Doanh thu từ dầu và gas đang chiếm nửa ngân sách dự trữ. Chris Weafer, partner cao cấp tại Tư vấn Vĩ Mô, đã cho biết đồng ruble yếu sẽ dẫn đến người tiêu dùng và doanh nghiệp trì hoãn quyết định chi tiêu và đầu tư, tệ hơn cho triển vọng kinh tế 6 tháng tiếp. Nhưng, ông ta nói, về dài hạn quyết định để đồng ruble yếu hơn có thể giúp thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. Những người Nga đã bình tĩnh hơn khi đối diện với đồng ruble yếu, trái ngược với những gì đã diễn ra vào tháng 12 năm trước, khi họ đã lao vào mua USD và hàng hóa lâu bền.

Nguồn: finandlife

-----------------------

Bài gốc bên dưới:

Emerging Markets Hit Hard as Global Rout Continues

Growing anxieties about China cause investors to pull money from developing markets

Bad news from China has sparked a firestorm in the developing countries that feed its vast industrial machine, leaving a swath of economies with few good ways to escape a crunch.

In Indonesia, coal once bound for China is piled up in port. In South Africa, mines that fed China’s voracious demand for metals are firing workers. In financial markets, investors have responded by pulling out.

On Monday, the currencies of Russia, Indonesia, South Africa, Brazil and other commodity exporters tumbled to multiyear lows against the U.S. dollar. Stock indexes collapsed.

ENLARGE

South Africa’s mines are among the industries in emerging markets impacted by the slowing of China’s economy. Nations such as Thailand, Indonesia and Malaysia have seen imports decline and their currencies fall. PHOTO: THEMBA HADEBE/AP

The Russian ruble hit a seven-month low Monday, and by the end of the main trading session in Moscow it slid to its weakest-ever closing level of 70.9 to the dollar. A year ago, a dollar bought only around 36 rubles.

The weak currencies in these economies present a glum dilemma: Raise rates to defend them, and the economy takes a hit from tighter credit; let them fall, and inflation erodes household budgets. Meanwhile, dollar-denominated debt becomes a bigger burden for many cash-strapped governments and companies.

 “We were all fully aware emerging markets were vulnerable,” said Malcolm Charles, a portfolio manager at Investec Asset Management in Cape Town, which has $120 billion under management. Now, he said, “I can only see red on my screen. There’s a complete pricing-out of risk assets.”

The blowout in Russia is emblematic of the fragility of economies relying on high raw materials prices supported by China’s long-sturdy demand—and of the tight constraints faced by those countries’ policy makers.

Chinese woes helped trigger a plunge in the price of Russia’s principal export and main source of foreign-currency income, crude oil. That, in turn, has pummeled the ruble.

The weak ruble has pumped inflation above 15%, meaning the central bank has little space to cut interest rates further to try to revive the economy, which contracted 4.6% in the second quarter compared with last year.

And Russian authorities have all but given up spending foreign-currency reserves to help support the ruble rate, something the central bank did for years. It let the ruble float freely late last year after spending nearly $80 billion of its reserves in an attempt to prop it up, only to see the ruble weaken substantially. Russia has $363 billion of reserves remaining.

Russia is doubly vulnerable because it has turned to China as relations with the West have soured over the past two years. Russia is the second-largest supplier of oil to China, after Saudi Arabia, and Moscow has sought to increase trade and investment ties with China, especially in its big energy projects.

Large chunks of the emerging world have staked their growth on supplying China. “There are piles of coal in ports,” said Supriatna Suhala, executive director of the Indonesian Coal Mining Association. Big coal miners, he said, have sent workers home to make ends meet.

In Thailand, a major supplier of rubber to China’s tire factories, Perk Lertwangpong, a rubber farmer and former president of the Rubber Planter Cooperatives, said he expects exports to fall by a fifth in 2015 compared with last year.

Indonesia, which sells coal, minerals and palm oil to China, was riding high not long ago. Economic growth in 2012 was around 6%. This year, the stock market is down more than 20%. Its currency, the rupiah, is down 12.5% for the year and is hovering at its lowest level since the Asian financial crisis that began in 1997.

Latin America, too, rode the coattails of surging Chinese demand for commodities like soybeans, copper and iron ore during the past 15 years. The peso currencies in both oil-exporting Mexico and Colombia hit record lows on Monday. Mexico’s peso is down 23% in the past year, Colombia’s is off an eye-popping 60%, and Brazil’s real has plunged nearly 36%.

Revenue at Rio de Janeiro-based Vale SA, the world’s biggest iron-ore producer, fell 29.7% in the second quarter from a year earlier as weaker demand from China pushed the price of the commodity lower. China is Vale’s—and Brazil’s—biggest customer. The mining company has been selling off noncore assets, including four giant ore-carrying ships, as it tries to shore up its finances.

In South Africa, the rand on Monday plummeted to all-time lows of beyond 14 to the dollar. Inflation is rising. Economists warn growth could miss already-lackluster forecasts, leading to a second consecutive sub-2% expansion this year.

Yet South Africa’s central bank raised rates last month to bolster its currency despite economic distress. The bank said Monday that if the rand plunges more aggressively, it would “consider becoming involved in foreign exchange markets to ensure orderly market conditions.”

Hardest hit are the gold, platinum and iron mines whose riches built South Africa into the continent’s most developed economy. Beijing’s demand for those metals pushed China past the U.S. as South Africa’s top trading partner in 2009.

The reversal since then has been severe. AngloGold Ashanti Ltd. last week reported a loss of $142 million in the second quarter. Platinum miner Lonmin PLC said it would cut 6,000 jobs, nearly a fifth of its workforce, through 2017. Glencore PLC is cutting 380 jobs at a South African coal mine.

“There’s a big crunch,” said Anton van der Merwe, a director at I-Cat Environmental Solutions, a contractor that services roads and purifies water at some of South Africa’s biggest mines.

As miners have laid off workers and trimmed costs, I-Cat has pursued new clients, such as telecoms. The closely held company is still making money, Mr. van der Merwe said. But profits were a fifth lower than expected in the first half of its current fiscal year.

 “At the end of the day, it’s affecting everybody,” he said of the turmoil emanating from China.

The weak currencies have a silver lining, especially for those countries with more-dynamic manufacturing sectors: exports. From Mexican-made cars to Colombian-grown flowers, exports from Latin America are becoming far cheaper in dollar terms and will gain competitiveness. That is especially important to Mexico, a rival to China in their mano-a-mano battle for a share of the U.S. import market.

Indonesian Trade Minister Tom Lembong said straitened circumstances could aid the country’s efforts to become less resource-reliant. “Short term, we have to let the market do its work,” Mr. Lembong said. “The depreciation of the rupiah has already done what it’s supposed to do. We’ve swung from at least four years of trade deficits to, this year, a trade surplus.”

In Russia, the weakening of the ruble in line with the oil price is protecting the federal budget from severe strains. Russia gets around half its federal budget revenues from oil and gas sales. Chris Weafer, senior partner at Macro-Advisory, a Moscow-based consultancy, said the weaker ruble will cause consumers and businesses to postpone investment and spending decisions, worsening the outlook for the economy of the next six months. But, he said, longer-term the decision to let the ruble weaken could help boost growth. Russians have reacted calmly to the renewed ruble weakness, a contrast to the currency’s shock collapse in December, which set off panic buying of dollars and durable goods. President Vladimir Putin remains widely popular despite the hit of inflation to household budgets

Banks reported no unusual increase in foreign-currency sales beyond the usual demand of the holiday season. M. Video, a leading electronics retailer, said it had seen no increase in sales. “We just stopped caring,” said Natalia Muravyova, a 30-year-old telecommunications consultant. “There’s a feeling that you can’t do anything anymore, that nothing depends on you. So you sort of watch from the distance.”

Ms. Muravyova said she had long given up holidays with her husband and child to Europe, and instead went to Crimea.

—James Marson, Raymond Zhong, and Jeff Lewis contributed to this article.

Write to Raymond Zhong at raymond.zhong@wsj.com, Ben Otto at ben.otto@wsj.comand Patrick McGroarty at patrick.mcgroarty@wsj.com

TTCT - Mức độ phá giá đồng nhân dân tệ (NDT) tuần rồi tuy chưa đủ lớn nhưng ẩn chứa sau đó nhiều bí mật, đủ khiến tờ The Economist xếp sự kiện này vào loại độc đáo trong lịch sử tiền tệ thế giới, cùng với hai sự kiện phá giá thảm họa trước đây là đồng bảng Anh năm 1992 và đồng peso Argentina năm 2001-2002.

Đến giờ, có thể chia thành ba giả thuyết chính: (1) giả thuyết thị trường, do áp lực cung cầu thị trường nên phải thả nổi; (2) giả thuyết chính trị, thực hiện tham vọng giấc mơ Trung Hoa gấp gáp đưa NDT đủ tiêu chuẩn trở thành đồng tiền SDR (quyền rút vốn đặc biệt) của IMF; (3) giả thuyết khủng hoảng, kinh tế suy thoái phải phá giá để kích thích xuất khẩu.

Phần nhận định dưới đây cho thấy có khả năng rất cao đồng thời xuất hiện cả hai giả thuyết (1) và (3) và khả năng thấp để xuất hiện giả thuyết (2).

Giả thuyết thị trường: thả nổi tỉ giá do quan hệ cung cầu

Có không ít nhà kinh tế đồng tình với giải thích mới này, họ trách cứ giới truyền thông cố tình lầm lẫn khi đưa tin Trung Quốc (TQ) phá giá tiền tệ (chính phủ chủ động). Tin chính xác phải là: NDT giảm giá (mạnh). Vì tự nó như thế, vì do quan hệ cung cầu định đoạt chứ không phải chính phủ muốn. Muốn đánh giá chính xác giả thuyết này vì vậy phải trả lời câu hỏi: thật sự NDT đang định giá cao hay thấp?

Điều thú vị là trong khi Bộ Tài chính Mỹ nhận định NDT vẫn còn “định giá thấp đáng kể” thì IMF lại cho rằng NDT “không còn định giá thấp nữa”. Có lẽ bản thân IMF cũng không thể trả lời được tỉ giá tham chiếu mỗi buổi sáng đối với các đồng tiền chủ chốt (và sau đó để thị trường quyết định) thật sự không có sự can thiệp của giới lãnh đạo TQ.

Đến đây vấn đề lại chuyển sang hướng đánh giá mới: phá giá tiền tệ, cho dù bất kỳ lý do gì, cũng luôn phát ra những tín hiệu không tốt. Đó là cách đặt vấn đề dễ chấp nhận hơn thay cho việc tính toán và tranh luận NDT hiện định giá cao hay thấp. Lịch sử cho thấy phá giá tiền tệ liên tục có khả năng kích hoạt hơn nữa kỳ vọng luẩn quẩn của thị trường là đồng tiền sẽ còn có khả năng bị phá giá sâu thêm và vòng xoáy cứ thế... Tất nhiên TQ luôn tìm cách trấn an thị trường rằng họ có lượng dự trữ ngoại hối khổng lồ lên đến 3.600 tỉ USD để can thiệp, không cho điều xấu nhất xảy ra.

Giải thích này tuy vậy bị một số nhà kinh tế chỉ ra có một sai lầm nghiêm trọng là không phân biệt được con số tuyệt đối và con số tương đối. 3.600 tỉ USD tuy là con số lớn về mặt tuyệt đối, nhưng về mặt tương đối lại là một con số nhỏ so với lượng cung tiền M2 mà họ đã bơm ra thị trường thời gian qua. Ước hiện tại dự trữ ngoại hối của TQ chiếm khoảng 17% lượng cung tiền M2, quá mỏng nếu có một cuộc tháo chạy tiền tệ và thấp hơn nhiều so với mức 28% của các quốc gia Đông Á giai đoạn 1997 - 1998. Vậy mà các quốc gia Đông Á đã rơi vào cuộc khủng hoảng tiền tệ nghiêm trọng.

Bài học từ các nước Đông Á là: nếu nhà đầu tư và các cá nhân cảm thấy bất an về chính sách phá giá của TQ, một trận đại hồng thủy lượng tiền M2 (NDT) đã bơm ra trước đây sẽ tháo chạy sang tài sản nước ngoài. Có khả năng phá giá NDT vừa rồi là do giả thuyết này.

Trên thực tế dòng vốn đã đảo ngược ở TQ khá nhiều thời gian gần đây, dự trữ ngoại tệ trên cung tiền M2 quá thấp nên phá giá gấp gáp là con đường tất yếu mà TQ phải thực hiện. Đây mới thật sự là điều nguy hiểm mà chúng ta cần phải cảnh giác và quan sát thật kỹ.

Theo tính toán của tác giả, dự trữ ngoại hối trên cung tiền M2 của VN bình quân năm năm qua thấp đáng kể, chỉ khoảng 12%. Các quan điểm đòi phá giá mạnh VND đến giờ chưa thấy phân tích kỹ số liệu này của VN?

Giả thuyết chính trị: sớm hiện thực giấc mộng Trung Hoa

Động cơ chính trị của phá giá NDT là giả thuyết nhận được một số đồng tình từ một số học giả. Nếu thuần về mục đích kinh tế, thả nổi theo đúng lộ trình thì sớm hay muộn NDT cũng sẽ trở thành đồng tiền quốc tế. Chẳng hạn bắt đầu bằng mở rộng biên độ lên 2-3% hoặc hơn nữa và để tỉ giá được phép tự do bay nhảy trong vùng biên độ.

Tại sao họ lại bắt đầu bằng cách thiết lập một mức tỉ giá tham chiếu mới hoàn toàn? Truy lại hồ sơ trong biên bản cuộc họp mới đây của IMF ngày 4-8 thấy có ít nhất hai lần câu hỏi của cử tọa đặt ra với quan chức IMF nhưng lại không có câu trả lời thỏa đáng, rằng liệu có những động cơ chính trị trong việc đưa NDT trở thành đồng SDR.

Tháng 9 sắp tới IMF sẽ nhóm họp lại để tiếp tục bàn về vấn đề này: liệu lần phá giá này có động cơ chính trị hay thuyết âm mưu gì để sớm đưa NDT thành đồng tiền dự trữ quốc tế ngay trong năm nay? Điều này cho thấy dù có khả năng trở thành đồng SDR thì mức độ tín nhiệm của thế giới đối với NDT cũng sẽ sụt giảm rất nhiều.

Ngoài ra trên tờ The New York Times, nhà kinh tế Paul Krugman (đoạt giải Nobel 2008) cho rằng có thể có những động cơ chính trị đằng sau tham vọng biến NDT thành đồng tiền quốc tế nên họ mới thực hiện một chính sách méo mó như thế. Cuối bài báo, ông có nhận định cho thấy rõ ý đồ chính trị của giới lãnh đạo TQ: một ai đó cần nói với người dân Trung Hoa rằng họ không nên hi sinh quốc gia này để đổi lấy SDR.

Dù vậy, theo tác giả bài viết, giả thuyết này rất ít có khả năng bởi giới lãnh đạo khôn ngoan của TQ không dại gì lộ mình quá sớm, trừ phi họ đang có những vấn đề nội tại nghiêm trọng đến mức buộc phải hướng dư luận sang hướng khác.

Giả thuyết khủng hoảng kinh tế: TQ thật sự đang bên bờ vực...

Nhìn nhận vấn đề một cách rộng hơn, từ những động cơ kinh tế - chính trị khó đoán định trong chính sách kinh tế của TQ và nguy cơ về một cuộc suy giảm kinh tế toàn cầu trong tương lai, ít nhất cũng đúng cho năm 2015 này, mới thấy vấn đề có nên phá giá tiền đồng VN bằng hoặc thậm chí cao hơn so với mức phá giá của TQ chỉ là giải quyết những nỗi đau ngắn hạn. Đó là chưa tính đến việc phá giá mạnh cũng có những hệ lụy khó lường.

Và nếu thế, cũng chỉ là mới chăm chút cho đám cây cỏ (tỉ giá) trên bề mặt đất (nền kinh tế thực) ít ai chăm sóc.

Giải pháp trước những diễn biến vừa qua không chỉ là bài toán tỉ giá, mà còn là hàng loạt giải pháp khác để giải quyết khả dĩ các vấn đề thâm căn cố đế làm suy giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Dù vậy, việc neo cứng tỉ giá USD/VND sắp tới vẫn là điều không nên làm chút nào.

Giả thuyết TQ đang rơi vào tình trạng khủng hoảng có rất nhiều cơ sở, khi hầu hết mọi người đều nghi ngờ số liệu thống kê của TQ bị thổi phồng theo chiều hướng tốt đẹp, trong khi số liệu thống kê kinh tế tại các tỉnh của TQ đang cho thấy những dấu hiệu suy thoái, cùng với những đổ vỡ trên thị trường chứng khoán gần đây.

Số liệu thống kê “ăn gian” thì phải có chính sách “ăn mày” nhà hàng xóm (Beggar-Thy-Neighbor) - chính sách mà giới kinh tế chỉ trích một quốc gia dùng thủ đoạn phá giá tiền tệ thay cho sử dụng những công cụ truyền thống như hạ lãi suất thêm nữa hoặc bơm thêm tiền vào nền kinh tế. Như nhiều nhà kinh tế ví von: miếng bánh (tăng trưởng) của TQ giờ đang co lại nhanh quá, trong khi bao tử của giới chính trị vốn dĩ lâu nay quá lớn nên chỉ còn cách biến láng giềng thành ăn mày.

Thế giới này có nhiều vấn đề lớn hơn TQ phá giá NDT

Kể từ khi chạm đáy vào giữa năm 2011, đến nay USD đã tăng giá khoảng 33% so với các đồng tiền chủ chốt. Chỉ riêng năm trước USD đã tăng giá 20%. USD mạnh lên đã lấy đi 2 điểm phần trăm tăng trưởng của Mỹ trong quý 1 năm nay.

USD lên giá mạnh trước hết do chính sách bơm tiền khổng lồ của châu Âu và Nhật để kích thích nền kinh tế, kết quả là đồng euro và yen giảm giá 20% so với USD và trở thành những đối thủ cạnh tranh với hàng xuất khẩu Mỹ. USD mạnh lên còn do khả năng tháng 9 này Cục Dự trữ liên bang Mỹ tăng lãi suất, khiến các nhà đầu tư toàn cầu bán những ngoại tệ khác đầu tư vào USD.

Cả thế giới này tràn ngập các đồng tiền đầu tư vào USD, khiến đồng tiền phần còn lại của thế giới yếu đi trông thấy rõ. Nay đến lượt TQ phá giá NDT, kinh tế toàn cầu vốn đã xấu nay càng xấu thêm: sự thiếu hụt quá lớn sức cầu tiêu dùng toàn cầu và một cuộc chạy đua xuống đáy của các quốc gia cạnh tranh giành lấy thị trường xuất khẩu ngày càng eo hẹp. Chỉ có một giải pháp khả dĩ giải quyết tình trạnh này là xuất hiện những người tiêu dùng mới đến từ hành tinh khác, một số nhà kinh tế đã bi quan như vậy.

TUNG KHĂN TRẮNG

Tung khăn trắng (throwing in the towel) là cụm từ xúc tích nhất tóm lược những gì đã và đang xảy ra. “Họ phải biết điều gì đó mà phần còn lại của thế giới chưa biết và kinh tế TQ thật sự tồi tệ hơn những gì mà chúng ta nghĩ” - giáo sư Eswar S. Prasad, chuyên nghiên cứu về các nền kinh tế mới nổi của Đại học Cornell (Mỹ), đã bình luận như vậy về việc TQ phá giá NDT.

GS Trần Ngọc Thơ, Báo Tuổi Trẻ, link

KẾT QUẢ KINH DOANH CHUNG

Kết quả sản xuất kinh doanh chung trong quý 2 năm nay của các công ty niêm yết ghi nhận sự đột phá rất ấn tượng về lợi nhuận sau thuế. Trong khi doanh thu thuần của 581 công ty công bố báo cáo tài chính quý 2 đạt 244,000 tỷ đồng, chỉ tăng 9% so với cùng kỳ, thì tổng lợi nhuận sau thuế lại đạt mức 23,443 tỷ đồng, tăng 63% so với cùng kỳ quý 2/2014. Trong khi phần lớn các công ty này có lợi nhuận chung giảm gần 1% ngay trong quý 1/2015 vừa qua, thì mức tăng 63% quý này có thể nói là rất ấn tượng.

Về doanh thu, GAS vẫn là công ty có doanh thu quý 2 lớn nhất với mức 15,780 tỷ đồng, giảm 16% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù ảnh hưởng suy giảm từ GAS là không nhỏ, nhưng nhóm các công ty lớn đứng ngay sau GAS lại tăng trưởng rất tốt trong kỳ này, đáng chú ý nhất là bộ tứ: VNM, HPG, MSN và MWG với tốc độ tăng trưởng doanh thu từ 14% đến 66%.

Quý 2 năm nay, biên lợi nhuận của các công ty niêm yết nhìn chung được cải thiện rất tích cực. Lợi nhuận gộp của 581 công ty đạt gần 43,000 tỷ đồng, tăng gần 20% so với cùng kỳ năm trước. Biên lợi nhuận gộp đã mở rộng đáng kể từ  16% trong quý 2/2014 lên gần 18% trong quý 2 năm nay.

Đóng góp đáng kể vào mức tăng lãi gộp chung phải kể đến đầu tiên là VNM. Quý 2 năm nay, dù doanh thu chỉ tăng 14%, nhưng nhờ giá sữa nguyên liệu đầu vào giảm, VNM đã cắt giảm được 8% chi phí nguyên liệu, giúp lãi gộp của công ty tăng vọt gần 40% so với cùng kỳ và đóng góp nhiều nhất cho lãi gộp chung của các công ty niêm yết. 

Trong kỳ này, mặc dù lãi gộp chung của các công ty niêm yết chỉ tăng 19% so với cùng kỳ quý 2/2014, nhưng lợi nhuận sau thuế lại tăng đến 63%. Nguyên nhân chính lại đến từ cái tên KDC chứ không phải đến từ sữa của VNM hay bò của HAG. Quý 2 năm nay, KDC chính thức chuyển nhượng 80% BKD và ghi nhận một khoản doanh thu tài chính lên đến gần 6,600 tỷ đồng, làm lợi nhuận sau thuế của công ty tăng vọt lên đến  8,254% so với cùng kỳ, đạt mức 5,123 tỷ đồng – lớn gấp 2 lần lợi nhuận sau thuế của GAS. Một số công ty khác có lợi nhuận sau thuế lớn và tăng trưởng cao như   VNM, HPG, HAG, CII, MSN… cũng góp đã phần không nhỏ để cùng KDC giúp lợi nhuận chung của các công ty niêm yết đạt được mức tăng trưởng ấn tượng trong kỳ này: đạt 23,443 tỷ đồng, tăng 63% so với cùng kỳ quý 2/2014, bất chấp lợi nhuận sau thuế của “ông lớn” GAS suy giảm ở mức kỷ lục: -20%.

Như vậy, KDC và GAS là hai công ty ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả chung của các công ty niêm yết trong kỳ này. Quy mô rất lớn của GAS và sự đột biến của KDC đã làm thay đổi đáng kể kết quả chung của 581 công ty. Nếu loại bỏ hai công ty này. Doanh thu và lợi nhuận sau thuế trong kỳ này của 579 công ty lần lượt đạt 204,600 tỷ đồng và 11,130 tỷ đồng, tăng trưởng lần lượt 11% và 41% so với cùng kỳ quý 2/2014.

Ngay cả khi loại bỏ hai công ty trên, mức tăng lợi nhuận trong kỳ này vẫn ở mức khá cao: 41%. Với con số tăng trưởng này, có thể nói, các doanh nghiệp niêm yết đã có kết quả kinh doanh rất tốt trong quý 2 năm nay.

CƠ CẤU CHI PHÍ

Ở khía cạnh cơ cấu chi phí, 581 công ty niêm yết kỳ này có tổng giá vốn hàng bán trong kỳ đạt 201,000 tỷ đồng, tăng 7% so với cùng kỳ quý 2 năm trước, thấp hơn mức tăng 9% của tổng doanh thu trong kỳ. GAS vẫn là công ty có giá vốn lớn nhất: 12,000 tỷ đồng, giảm 15% so với cùng kỳ năm trước.

Chi phí bán hàng chung của các công ty niêm yết kỳ này đạt mức 10,500 tỷ đồng, tăng khá cao so với mức 9,100 tỷ đồng của năm trước. Ba công ty có mức tăng chi phí bán hàng đáng kể là FPT, MSN và VNM với mức tăng trung bình lên đến 45%.

Trong khi chi phí bán hàng tăng đáng kể thì chi phí quản lý doanh nghiệp của các công ty trong kỳ này lại chỉ tăng 3%, từ mức 8,700 tỷ của quý 2/2014, chi phí quản lý doanh nghiệp quý 2/2015 đạt gần 9,000 tỷ đồng, chỉ tăng 3%. FPT và BVH là hai công ty có chi phí quản lý lớn nhất, tổng chi phí quản lý của riêng hai công ty này lên đến 1,000 tỷ đồng, chiếm hơn 11% tổng chi phí quản lý chung của 581 công ty niêm yết, cũng chính hai công ty này là nguyên nhân chủ yếu làm chi phí quản lý chung giảm tốc: So với cùng kỳ năm trước, FPT và BVH có chi phí quản lý doanh nghiệp kỳ này giảm gần 18%.

Chi phí quản lý tăng chậm làm chi phí vận hành chung (SG&A cost) của các công ty kỳ này chỉ tăng 9.5%, không cao hơn bao nhiêu so với tốc độ tăng của doanh thu chung.

Chi phí tài chính chung của các công ty niêm yết trong quý 2 năm nay giảm nhẹ 0.6% so với cùng kỳ quý 2 năm trước.

THỐNG LÊ SỐ LƯỢNG CÔNG TY LÃI/LỖ

Quý 2 năm nay, trong tổng số 581 công ty niêm yết được thống kê, có 506 công ty kinh doanh có lãi, chiếm 87%. Dù số lượng công ty kinh doanh có lãi chỉ tăng 1%, nhưng số lãi bình quân lại đạt mức 45 tỷ đồng/công ty, tăng mạnh gần 70% so với cùng kỳ năm trước.

Ở chiều ngược lại, trong quý 2 năm nay, số lượng công ty thua lỗ là 75 công ty, dù chỉ giảm 4% so với cùng kỳ năm trước, nhưng tổng mức lỗ và mức thua lỗ bình quân lại giảm mạnh so với cùng kỳ quý 2/2014: Tổng mức lỗ kỳ này đạt 840 tỷ, giảm 26%; mức lỗ bình quân chỉ còn 11 tỷ/công ty, giảm 23% so với con số lỗ bình quân 14 tỷ của quý năm trước.

Như vậy, qua thống kê số lượng và mức thua lỗ/lời lãi của các công ty niêm yết kỳ nãy cũng đã phản ánh một tình hình kinh doanh tích cực hơn so với cùng kỳ năm trước 

Nếu như quý 1/2015, ngành thép vẫn duy trì được ví trí số 1 về quy mô doanh thu, thì đến quý 2 năm nay, tốc độ tăng trưởng doanh thu lên đến 20% đã giúp ngành thực phẩm vươn lên vị trí số 1. Với tốc độ tăng trưởng doanh thu chỉ ở mức 3%, ngành thép tụt lại vị trí số 2. Ngành xây dựng kỳ này nhờ doanh thu của CTD và PVX tăng ở mức khá cao đã giúp ngành tăng trưởng 19% so với cùng kỳ quý 2 năm trước.

Về lợi nhuận sau thế, với đóng góp rất lớn của KDC và VNM, nhóm ngành thực phẩm vươn lên vị trí số 1 về quy mô lợi nhuận với tổng mức gần 7,900 tỷ đồng, tăng gần gấp 5 lần so với cùng kỳ quý 2 năm trước. Với con số tăng trưởng ấn tượng này, quy mô lợi nhuận của ngành thực phẩm đã bỏ xa quy mô lợi nhuận của ngành phân phối xăng dầu & khí đốt vốn chiếm giữ vị trí số 1 bấy lâu nay bởi sự đóng góp của GAS.

Thống kê 10 ngành có tổng lợi nhuận sau thuế tăng trưởng cao nhất trong quý 2 năm nay cho thấy: Cũng như quý 1 vừa qua, ngành ô tô vẫn chiếm giữ vị trí số 1 về tốc độ tăng trưởng lợi nhuận: Dù ngành này chỉ có 6 công ty: HHS, TMT, HTL, SVC, HAX, CMC nhưng lợi nhuận sau thuế quý 2 năm nay đạt gần 350 tỷ đồng, tăng gấp 8.5 lần so với quý 2/2014.

Với tốc độ tăng trưởng lần lượt ở mức 356% và 74% của CII và CTD, ngành xây dựng nói chung đã có được mức tăng trưởng lợi nhuận sau thuế ở mức 460% so với quý 2/2014.

Ngành sản xuất và phân phối điện kỳ này cũng góp mặt trong top 5 ngành có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cao nhất. Nguyên nhân chủ yếu đến từ PPC và NT2. Trong số 16 công ty cùng ngành thì riêng PPC và NT2 đã có lợi nhuận sau thuế đạt 440 tỷ đồng, chiếm 52% tổng lợi nhuận sau thuế của cả ngành và tăng trưởng gần 3,000% so với cùng kỳ năm trước.

Nguồn: VFS Research